Plüton Nereden Geldi?

Plütonun tarihi ve keşfi

Plüton’un Güneş’in etrafında eliptik bir yol izlediği ayrıksı bir yörüngesi vardır.Diğer gezegenlerin yörüngeleri daha dairesel iken Plüton’un yörüngesi olsukça yassı bir elipsidir. Diğer gezegenlerin çoğunun yörünge düzlemleri birbirine paralel sayılabilecekken Plütonun yörünge düzlemi ile diğer gezegenlerin genel yörünge düzlemi arasında büyük bir açı mevcuttur.Bu yassılık ve açı Plüton’un kökenine dair ilginç bir hikaye anlatmaktadır.Öncelikle Plüton büyük ihtimalle,yaklaşık 4,5 milyar yıl önce güneş sisteminin oluşumundan kalma gezegenimsi bir yapıdır.Bir gezegen oluşturmak üzere diğer parçalarla hiç kaynaşmamıştır. Bir defasında Plüton’un güneş sisteminin dışından yakalanmış olabileceği düşünülmüştü;çünkü bu durum gezegenin tuhaf yörüngesel karakteristliğini açıklardı.Yine de güneş sistemi tarihinin başlarında gaz devlerinin güneşe çok daha yakın bir konumda oluşmuş olmaları muhtemeldir.Bir noktada dış güneş sistemindeki mevcut konumlarına taşındılar. Neptünün taşınmasının Plüton’u ve benzer boyuttaki kuiper kuşağı cisimlerini şu anki konum ve yörüngelerine sürüklemiş olması muhtemeldir.

Plüton’un Keşfi

Pluton’u ayırt etmek çok güçtür.Büyük bir teleskopla çok sabırlı bir şekilde araştırılmadan görülemez.On dokuzuncu yüzyılın sonlarında astronomlar Neptün’ün ötesinde başka gezegen olup olmadığı hakkında tahminlerde bulunuyorlardı.Neticede Neptün, Uranüs’ün yörüngesine yaptığı etki sebebiyle keşfedilmişti.Uranüsün daha çok gözlemlenmesi sonucu Neptün’ün varlığından kaynaklanmayan bazı etkilerin hala var olduğu görüldü.X gezegeni fikri dokuzuncu gezegeni araştırmak için Arizona, Flagstaff’taki Lowell Gözlemevini kuran Percival Lowell’ı (1855-1916) kışkırtmıştı.Görünüşe göre Lowell ve diğerleri Plüton’un fotoğrafını çekmişlerdi ancak bunun ne olduğunu bilmiyorlardı.Bu anlaşılması zor cismi Clyde Tombaugh isimli kararlı bir genç adam buldu.Gökyüzünün Plüton’un olduğu tahmin edilen yerlerinin fotoğraf plakalarını hazırladı ve kımıldayan bir cisim bulabilmek için bunları birbiriyle karşılaştırdı.18 Şubat 1930’da avını yakaladığında bu haber dünyayı çalkaladı.Bu yeni yüzyılda bulunmuş bir gezegendi;üstelik ingiliz bir öğrencinin önerisiyle Tombaugh keşfettiği gezegene Plüton adını verdi ve bu adın ilk iki harfinin bir kaç yıl önce ölmüş olan Percival Lowell’a bir saygı ifadesi olduğunuda belirtti.Daha sonra Uranüs’ün ve Neptün’ün yörüngelerindeki fazladan sapmaların,Plüton’un etkisinden değil,matematiksel bir hata sonucu olduğu ortaya çıktı.

Dıştaki Sınırları Keşfetmek

Plüton’un incelenmesi pek çok yıllar boyunca yer gözlem evleri ve Hubble Uzay Teleskobu gibi yörüngesel chazlarla yapıldı.2015 yılında New Horizons uzay aracı Plüton’un ve uydularının yanından uçup bu uzak gezegenin ilk yakın çekim görüntülerini gönderince bu durum değişmiş olacak.Ve daha sonra sonda kuiper kuşağı boyunca daha da ilerleyerek güneş sisteminin bu yeni sınırlarındaki cisimleri inceleyecek.