MARS (Kızıl Gezegen)
Mars Ve Uyduları
Mars tarih boyunca insanoğlunu büyülemiştir.Dünyadan uzak dördüncü gök cismi olan mars (kızıl gezegen) en az on kültürde savaş tanrısını temsil etmektedir.İlk bakışta Dünya’ya çok benzemektedir.Dağlara,volkanlara,kanyonlara,kutup buzullarına,geniş ovalara ve gün batımı ve gün doğumunda pembe yada kırmızıya,gün içinde de sarımsı kahverengiye dönen soluk zaman zamanda bulutlu bir gökyüzüne sahiptir.Yine’de Mars’ta eksik olan birşeyler vardır.Yüzey su kaynakları,kalın bir atmosfer ve yaşam.Ayrıca çarpışmaların oluşturduğu kraterler Dünya’da birkaç tane iken Mars’ta çok daha fazladır.Büyük ölçüde,topraktaki demir oksitlerin sebep olduğu kırmızı yüzey rengi,yüzey şekilleri ne kadar tanıdık görünürse görünsün Mars’ın Dünya gibi bir yer olmadığının bir başka kanıtıdır.Burası gezegen bilimcilerinin öğrenebildikleri kadarıyla oldukça farklı bir gezegendir.İki uydusu Phobos ve Deimos da kendi çaplarında birer jeolojik gizem teşkil etmektedir.Bunların büyük olasılıkla,uzak bir geçmişte Mars’ın kütle çekimine kapılarak yörüngesine oturmuş asteroitlerdir.
MARS Hakkında Önemli Bilgiler
- Güneş’e en yakın nokta : 206,6 milyon kilometre
- Güneş’e en uzak nokta : 248,2 milyon kilometre
- Yıl uzunluğu : 1.88 Dünya yılı
- Gün uzunluğu : 24 saat,37 dakika Dünya günü
- Eksen eğikliği : 25 derece
- Kütleçekimi : Dünya kütleçekiminin 0,37 katı
Geçmişten Günümüze MARS
Mars daDünya’yla yaklaşık olarak aynı zamanda, 4.5 milyar yıl önce şekillendi.Yeni doğmuş gezegen hızla soğuyarak kalın bir yerkabuğu oluşturdu fakat herhangi bir tektonik levhaya sahip değildi.Çekirdek de soğuyunca dinamo haaketi durdu ve bu sebeple Mars güçlü bir manetik alan geliştiremedi.Mars başlangıcında sıcak nemli ve kalın bir karbondiksit atmosfere sahipti fakat manyetik alan ortadan kaybolunca bu da değişti.Eski zamanlardan kalma taşkın ovaları,nehir yataklaru vekadim göllerle sığ okyanusların kıyıları artık her yerden görünebilmektedir.Bu durum katmanlı tortul kayaların yanı sıra geçmişte sıvı suyun var olduğunuda gösterir.
Uzunca bir süre Mars’ta su bulunmaması bir muammaydı.Hem su hem de atmosfer nereye kaybolmuştu?Milyarlarca yıl Önce Mars’ın düşük kütleçekimi ve manyetik alanının olmaması birleşince atmosfer uzaya doğru uçup gidivermişti.Böylelikle sıcaklıklar ve atmosferik basınç sıvı suyun var olabileceği seviyenin altına düştü.Mars’ın sularından geriye kalanlar,tozlu yüzeyin altındaki kutup buzulları ve buz yatakları içine hapsoldu.Dünya’da yüzeyin altındaki buzların erimesi olağanüstü yüzey şekilleri değişimine sebep olur;bunun aynısı Marsta da gerçekleşir.Kuzey kutup bölgesindeki uzay aracının çektiği görüntüler,buzun donduğu yumuşadığı ve sonra yeniden eridiği desenli zeminler denen alanları göstermektedir.Yüzey altındaki buzların eridiği diğer yerlerde üst üste binen kaya katmanları iyice yerleşip kaotik arazileri oluşturmuştur.Çöküntü sırasında açığa çıkan sular geniş akıntı kanallarını biçimlendirmiştir.
Mars aynı zamanda muazzam büyüklükte volkanik etkinlikler de deneyimlemiştir.En büyük volkanı -Olympus Mons- Tharsis Tümseği adı verilen kalın bir yerkabuğu parçasının üzerinde yükselir.Volkan ve tümsek zaman içinde oluşurken tektonik baskı yüzeyi çatlatmıştır.Meşhur Valles Marineris işte böyle bir çatlama sonucu oluşan bir kanyondur ve gezegenin üçte biri boyunca uzanır.Bu kanyon sistemleri aynı zamanda rüzgar erezyonuylada biçimlenmiştir ve bazı kısımlarının akan sularla aşındığına dair birtakım kanıtlarda mevcuttur.
Mars’ı neden inceliyoruz ? okumak için tıklayın..
Kaynaklar
Carolyn Collins Petersen Astronomy 101 A Crash Course in the Science of space
